تا به حال به داشتن حس ششم فکر کردید؟ لازم نیست در جای خاصی جز بین دو ابرویتان دنبال آن بگردید. عموما چاکراها مراکز انرژی هستند که در سراسر بدن شما توزیع شدهاند و موجب حال خوب و ادراک شما میشوند. چشم سوم (ششمین چاکرای اصلی بدن) که به آن “آجنا” نیز گفته میشود، روی پیشانی و وسط ابروها قرار گرفته است. چشم سوم با ادراک، آگاهی، بینش و ارتباطات معنوی مرتبط است که این قابلیت ها از طریق مدیتیشن و تمرینات مربوط به چشم سوم فعال میشود.
در حالی که هیچ مدرک علمی برای حمایت از این ادعاها وجود ندارد، بسیاری از سنتها و فرهنگها بر اهمیت چشم سوم یا آجنا تاکید دارند. چرا که چاکراها بخشی از سنتهای باستانی هستند که با اعتقادات و اعمال معنوی پیوند تنگاتنگی دارند. البته که در آموزه ها و علوم باستانی این مفاهیم به شکل علمی مطرح نیستند و به عنوان مفاهیم و تجربیات عمیق درونی به آنها پرداخته میشود. و به این معناست که هرکس باید خودش به تجربه بپردازد تا با توجه به نتایج به وجود این مفاهیم پی ببرد.
چشم سوم چیست؟
چاکرا آجنا یا چشم سوم به فضاهای آگاهی بالاتر و قلمروهای درونی اشاره دارد و به افرادی که توانایی بهره بردن از آن را دارند، اصطلاحا “روشن بین یا روشن ضمیر” گفته میشود.
چاکرا آجنا که چشم پنهان نیز نامیده میشود، آگاهی افراد نسبت به چیزهایی که با چشم دیده نمیشود را افزایش میدهد. و اغلب با بینشهای معنوی، روشن بینی، توانایی مشاهده چاکراها و هالهها، پیش شناخت و تجربیات فراتر از بدن همراه است. این چشم عرفانی، بخشی از چیزیست که “بدن لطیف یا بدن انرژی” نامیده میشود و یکی از هفت چاکرا اصلی در سنت هندو است. به این معنی که در حالی که نمیتوان آن را دید، نیروی مهمی در کنترل نحوه حرکت پرانا (انرژی) در بدن به حساب میآید. در واقع آجنا چاکرا کنترل کننده کل سیستم انرژی و بقیه چاکراها است.
آجنا در سانسکریت به معنای “درک کردن” و “فرمان دادن” است. شهود یکی از عملکردهای مرکزی چاکرای ششم (آجنا) است و زمانیکه این چاکرا متعادل و فعال است، شما میتوانید چیزها را همانطور که هستند بدون قضاوت و تفسیر ذهن ببینید. در مقابل زمانیکه این چاکرا نامتعادل و ناهماهنگ است، ممکن است علائمی مانند سردرد یا میگرن، سرگیجه، اضطراب یا مشکلات بینایی یا شنوایی به همراه داشته باشد. مدیتیشن و یوگا از جمله درمانهایی هستند که برای رفع انسداد و عدم تعادل چاکراها پیشنهاد میشوند.
فلسفه چشم سوم در مکاتب مختلف
در هر دو مکتب “هندوئیسم و بودائیسم” چشم سوم نشان دهنده” بینش” است که فرد از طریق مراقبه یا مدیتیشن به دست میآورد. در این قسمت به طور مختصر به بررسی این مبحث میپردازیم.
چاکرا ششم در مکتب هندوئیسم
در آیین هندو چشم سوم به چاکرای آجنا (یا ابرو) اشاره دارد، که گفته می شود در وسط پیشانی، کمی بالاتر از محل اتصال ابروها (تقریبا بین دو ابرو) قرار دارد. هندوها “تیلاکا- خال هندی یا خطوط پیشانی” (تنوع خال پیشانی یا خطوط پیشانی بستگی به آیین و مذهب افراد دارد) را بین ابروها به عنوان نمایانگر چشم سوم قرار میدهند که در توصیفات و تصاویر شیوا (از بلند پایهترین ایزدان آیین هندو) نیز دیده میشود.
از شیوا به عنوان “Tryambaka Deva” یا “ارباب سه چشم” یاد می شود، که چشم سوم او نماد قدرت دانش و تشخیص شر و شیطان است. چشم او با سه خط افقی در وسط پیشانیاش به تصویر کشیده شده است.
چشم سوم یا چشم خرد در مکتب بودائیسم
جایگاه چشم سوم در مکتب بودا یا بودیسم نیز مانند هندو وسط پیشانی و بین دو ابرو در نظر گرفته شده است. بوداییها چشم سوم را “چشم آگاهی” میدانند، که نمایانگر نقطهایست که از آن روشنایی فراتر از دید فیزیکی به دست میآید.” چشم خرد” یکی از ویژگیهای خدای بودا نیز میباشد.
چشم سوم در مکتب تائوئیسم
در مکتب تائو چشم سوم که “چشم ذهن” نیز نامیده می شود، بین دو چشم فیزیکی قرار دارد و وقتی باز/ فعال میشود تا وسط پیشانی منبسط می شود. چشم سوم در این مکتب یکی از مراکز اصلی انرژی بدن است. چاکرای ششم بخشی از نصف النهار اصلی (مردین یا کانال انرژی du و ren) را تشکیل می دهد (خطی که نیمکرههای چپ و راست بدن را از هم جدا می کند).
باید توجه کرد که در فرهنگ چین و تائو تعریفی بنام چاکرا وجود ندارد و دیدگاه سیستم چینی کاملا متفاوت است. در این نگرش سه مرکز آگاهی مهم و اساسی وجود دارد که سه نقطه ثقل بدن هستند، که به آن ها “تانتین یا دانتین” میگویند. جایگاه آجنا در نگرش تائو معادل تانتین فوقانی یا بالایی است.
در تائوئیسم، تمرین چشم سوم شامل تمرکز روی نقطه بین ابروها با چشمان بسته و در حالی که بدن در حالت های مختلف چیکونگ قرار دارد، میباشد. هدف از این آموزش رسیدن دانشآموزان به حالت مراقبه پیشرفتهتر از طریق هماهنگی با ارتعاش صحیح کیهان است.
آجنا در مکتب تئوسوفی
طرفدارن تئوسوفی “چشم سوم” را “غده صنوبری” نیمه خفته میدانند که بین دو نیمکره مغز قرار دارد. در خزندگان و دوزیستان نور را از طریق چشم سوم جداری (ساختاری مرتبط با غده صنوبری) که برای تنظیم ریتم شبانهروزی آنها و جهتیابیشان است، حس میشود.
این افراد معتقدند عملکردهای خاصی از ذهن با غده صنوبری مرتبط است و Acervulus cerebri (یک توده کوچک شن مانند یا حنائی رنگ در اطراف غده صنوبری و سایر قسمتهای مغز) در کودکان زیر شش سال وجود ندارد.
- W. Leadbeater (چارلز وبستر لیدبیتر) تصور میکرد که با گسترش “لوله اتری” از چشم سوم، میتوان دید میکروسکوپی و تلسکوپی را توسعه داد. استفان فیلیپس نیز ادعا کرده است که دید میکروسکوپی چشم سوم قادر به مشاهده اجسامی به کوچکی اتم است. بر اساس این باور، انسان در زمان های بسیار دور دارای یک چشم سوم واقعی در پشت سر با عملکرد فیزیکی و معنوی بوده است، و با گذشت زمان و تکامل انسان، این چشم تحلیل و در غدهای که امروزه به عنوان غده صنوبری شناخته میشود، فرو رفته.
غده پینهآل (غده صنوبری) و غده هیپوفیز
چاکرای چشم سوم به مواردی چون وضوح، تمرکز، خیالپردازی، بینش، ادراک معنوی و اتصال جهانی و همینطور غده صنوبری (پینهآل) و غذه هیپوفیز مرتبط است.
غده صنوبری غدهای به اندازه یک نخود به شکل مخروط کاج است که در مغز مهرهداران نزدیک هیپوتالاموس و غده هیپوفیز قرار دارد و یک ارگان برای ارتباطات جهانی به شمار میآید. به عنوان مثال، در فلسفه آیورودا (طب سنتی هندی)، چشم سوم توسط چاکرای آجنا نشان داده میشود. و همینطور در مصر باستان، نماد “چشم هوروس” نشاندهنده قرار گرفتن غده صنوبری در سر انسان است. بر همین اساس، میتوان غده صنوبری (که در پایه جمجمه قرار دارد و هورمون ملاتونین تولید میکند و بر ریتم شبانهروزی و هورمونهای تولید مثل اثر میگذارد) را نوعی ارتباط بیولوژیکی با چاکرا چشم سوم دانست.
ارتباط چاکرا آجنا و غده پینهآل (غده صنوبری) و غده هیپوفیز
مطالعات نشان میدهد که بین غده صنوبری وماده دیمتیلتریپتامین (DMT) نوعی ارتباط وجود دارد. این ماده شیمیایی (DMT) به دلیل ارتباطی که با آگاهی دارد، “مولکول روح” یا “محل روح” نیز نامیده میشود. با این حال، هنوز ارتباط بین غده صنوبری و تجربیات معنوی از نظر علمی ثابت نشده است.
به شکل دقیق و اصولی غده صنوبری تحت کنترل چاکرای تاج است و کمی هم از چشم سوم تاثیر میپذیرد. اما غده هیپوفیز تحت کنترل کامل چشم سوم است و در واقع غده ای که با آجنا چاکرا در ارتباط است هیپوفیز است نه پینه آل!
البته ناگفته نماند که از نظر معنوی و عملکردی چشم سوم و غده پینهآل شباهت زیادی دارند و به نوعی در بحث تواناییهای فراروانی و متافیزیکی میتوان گفت که غده پینه آل و چاکرای چشم سوم تاثیر زیادی دارند.
غده هیپوفیز یک غده کوچک و بسیار مهم است که در ناحیه زیر مغز قرار دارد و هورمون های خاصی را به داخل جریان خون ترشح می کند تا کارکردهای ضروری و خاص بدن را کنترل کند. از جمله آنها میتوان به تولید مثل، رشد در دوران کودکی و کارکرد غده تیروئید اشاره کرد. به نوعی هیپوفیز کنترل کننده بقیه هورمونهای درون ریز بدن است. و به شکل کامل تحت کنترل چاکرای چشم سوم است.
چاکراها یا مراکز انرژی
هفت مرکز اصلی انرژی یا هفت چاکرای اصلی در بدن ما وجود دارد که هر کدام کنترل کننده بخشی از بدن و بخشی از احساسات ماست. البته توجه داشته باشید که فقط هفت چاکرا وجود ندارد و به شکل کلی بیش از ۳۶۱ چاکرا در بدن ما وجود دارد که شامل هفت چاکرای اصلی، دوازده چاکرای مهم و تعداد زیادی ریز چاکرا میشود. چاکراها بخشهای مهمی از بدن انرژی هستند که به بیانی نقاط عصبی در آنجا به هم میرسند (مراکز متراکم عصبی). چاکرای آجنا، مرکز انرژیست که در وسط ابروهای ما قرار دارد. این نقطه با توانایی درک فراتر از حواس پنجگانه مرتبط است، که “شهود” نیز نامیده میشود.
ارتباط امواج مغزی و چاکرا چشم سوم
امواج مغزی درواقع میزان و مقدار فعالیت مغز است که در حالت های مختلف متفاوت است. به عنوان مثال فعالیت مغزی در حالت بیداری، تفکر، خواب و… با هم متفاوت است و در هر حالت خاص مغز موج خاصی را تولید میکند که این موج حاصل فعل و انفعالات داخل مغز است. مقیاس اندازهگیری امواج مغزی هرتز است و تقریبا در بازه نزدیک صفر تا بالای ۳۵ هرتز قرار دارند. این بازه امواج بصورت کلی به پنج قسمت یا پنج موج اصلی تقسیم میشوند.
در واقع میتوان گفت که چاکرای چشم سوم به غده هیپوفیز و هیپوتالاموس بدن متصل است، چرا که مغز ما هنگام تجارب مختلف، امواج مختلفی را ساطع میکند. برای مثال:
امواج بتا حالت عادی و بیداری است یعنی زمانی که در حالت هوشیاری معمولی قرار داریم مثل همین الان که دارید این مقاله را میخوانید.
زمانی که فعالیت مغز از حالت عادی بالاتر برود امواج گاما را داریم که در حالتهای حل مسئله، تفکر عمیق، پردازش خاطرات یا تلاش برای به یادآوری و… تولید میشوند.
فعالیت کمتر از حالت عادی معادل امواج آلفا است، مثل زمانی که ریلکسیشن انجام میدهیم یا وقتی که خواب آلود هستیم یا تازه از خواب بیدار شده و هنوز گیج هستیم. همچنین در مدیتیشنهای سبک و حالت آرامش بیشتر وقتها در موج آلفا قرار داریم.
اگر فعالیت از حالت آلفا هم کمتر شود وارد موج تتا میشویم که بیشتر در زمان های خواب عمیق، رویا دیدن و مدیتیشن عمیق در این موج قرار میگیریم.
فعالیت مغزی کمتر از تتا وارد موج دلتا میشود که حالت بسیار عمیق و بدون آگاهی است. گاهی در برخی مدیتیشنها و تمرینات خیلی عمیق یا خواب بسیار عمیق یا بیهوشی مغز در این موج قرار میگیرد.
برخی از عملکرد های امواج مغزی در شرایط مختلف
- امواج بتا هنگام غم و اندوه، ناراحتی، از دستدادن، استرس و … ساطع میشوند.
- و امواج آلفا هنگام تجربه آرامش و شادی عمیق ساطع میشوند. در واقع امواج آلفا ارتعاشات آرامتری دارند. به عنوان مثال دلفینها به داشتن سطح بالایی از عملکرد امواج آلفا در مغزشان معروف هستند و این به آنها کمک میکند تا در دریا حرکت کنند. از نظر فیزیکی، حساسیت غده هیپوفیز و هیپوتالاموس به امواج آلفا اجازه انتشار میدهد.
- قدرتمندترین امواج، گاما هستند، و گاهی ممکن است در شرایط خاص در حالت مراقبه عمیق یا تمرینات عمیق نیز ساطع شوند.
لازم به ذکر است که در کودکان غدد هیپوفیز و هیپوتالاموس بسیار حساس هستند و این امکان را برای آنها فراهم میکند تا ادراک و شهود بالاتر و بیشتری داشته باشند. با افزایش سن، این غدد سفت میشوند و بخشی از آنها در اطرافشان رسوب میکند، در نتیجه قدرت و فرکانس موج آلفا کاهش مییابد.
مغز ما زمانی امواج آلفا را ساطع میکند که بدن با طبیعت هماهنگ باشد. وقتی فردی از طریق اعمال و افکار خود با طبیعت هماهنگ است، با تمام وجود احساس میکند که بخشی از طبیعت و کیهان است. به همین دلیل، فردی که امواج آلفای بالایی دارد، قادر به لمس تجربههاییست که به آن “شهود” میگویند.
در ادامه میتوان گفت: ما زمانی میتوانیم انتشار امواج گاما را تجربه کنیم که امواج آلفا به طور منظم ساطع شوند. چرا که انتشار امواج گاما، چاکرای آجنا را فعال میکند و زمانیکه این چاکرا فعال شود، احساس سبکی را در ذهن و روح خود تجربه میکنیم.
تاثیرات امواج آلفا
انتشار امواج آلفا باعث آرامتر و متمرکزتر شدن ذهن میشود. این آرامش ارتباطی به شغل و کار شخص ندارد و او میتواند دانشجو، هنرمند، تاجر و یا یک سالک معنوی باشد. شخص با انجام فعالیتهایی که منجر به فعال شدن چشم سوم میشود، تغییرات مثبتی را در زندگی خود تجربه میکند. برخی از این تجارب شامل موارد زیر میشود:
- توجه این افراد به جزئیات و همینطور تمرکز آنها به میزان قابل توجهی افزایش مییابد.
- حواس ( حس بینایی، شنوایی و چشایی) این افراد بسیار بیشتر و دقیقتر و آگاهی آنها نسبت به آنچه در اطرافشان رخ میدهد نیز بیشتر میشود.
- در ابتدا، فعال شدن چاکرای آجنا گاها میتواند باعث افزایش تحریکپذیری عصبی شود. که اگر به شکل اصولی و صحیح تمرین کرده باشید جای نگرانی نیست و میتوان گفت که این تجربه شبیه به تمیز کردن فرشیست که در آن کثیفی انباشته شده و به یکباره خارج میشود. یعنی حالتی مثل برون ریزی های کوچک. هنگامی که این موارد فروکش کردند، متوجه خواهید شد که احساس آرامش میکنید و خشم مانند قبل بر شما تأثیر نمیگذارد. تجارب مداوم فعال شدن چشم سوم منجر به احساس آرامش عمیق در ذهن میشود.
- افزایش تحریک پذیری را نباید با آسیب دیدن و از تعادل خارج شدن چشم سوم اشتباه گرفت. در صورتی که شخص تمرینات نا مناسب و اشتباهی را انجام دهد چشم سوم آسیب دیده و ممکن است فرد دچار حالت های پرخاشگری، عصبی، تحریک پذیری شود یا حتی ممکن است سردرد و میگرن بگیرد یا دچار توهم و اختلالات روانی شود. اگرچه با دقت در انتخاب مسیر و انجام تمرینات مشکلی پیش نمیآید.
- یکی از نشانههای بارز فعال شدن چاکرا آجنا افزایش احساس فداکاری است. این فداکاری میتواند در یک موضوع، عمل و .. باشد، اما غالبا در حوزه الهیات و معنویات سمت و سو میگیرد.
چشم سوم و سلامت روان
در حالی که تحقیقات بیشتری برای اثبات تاثیر چشم سوم بر روح و عواطف ما مورد نیاز است، یک مطالعه در سال 2016 نشان میدهد که حجم کوچکتر “غده صنوبری” ممکن است با اختلالات خلقی مانند اسکیزوفرنی مرتبط باشد.
نقش چشم سوم در مطالعات فراروانشناسی یا پدیدههای ذهنی غیرقابل توضیح، نیز مورد بحث قرار گرفته و برخی معتقدند زمانیکه این چاکرا فعال است، به عنوان دریچهای برای ارتباطات معنوی (تلهپاتی، روشن بینی، رویا بینی، برون فکنی، ادراک هالهها) عمل میکند.
چگونه فعالسازی چشم سوم را تجربه کنیم؟ آیا خارج از مدیتیشن میتوان فعال شدن چشم سوم را تجربه کرد؟
جواب شما “بله” است. چشم سوم معادل شهود است و زمانی توسعه مییابد که متمرکزتر باشید. در واقع هر زمان فردی بسیار متمرکز باشد و وظایف خود را با نهایت تمرکز و دقت انجام دهد، چشم سوم او در آن جنبه از زندگی فعال میشود.
اما زمانیکه فرد در حال انجام تمرینات مدیتیشن برای فعال کردن چشم سوم خود باشد، تمرکز بیشتری را در کارهای خود دارد و در نتیجه شهود او بیشتر میشود.
همچنین بصورت کلی زمانی که چشم سوم فعال شود خارج از حالت مدیتیشن هم تاثیرات آن باقی میماند. و البته که مدیتیشن تنها راه فعال کردن چشم سوم نیست و با تمرینات و تکنیک های مختلفی میتوان روی چشم سوم اثر گذاشت.
به این نکته توجه داشته باشید که خیلی از اوقات بخشهایی از تواناییهای درونی چشم سوم میتواند بصورت ذاتی فعال باشد یا در اثر یک حادثه فعال شود. همچنین اگر شخصی در یک مسیر سلوک و رشد معنوی بصورت درست قدم بردارد خود به خود چشم سوم به سمت فعال شدن میرود.
عملکرد چشم سوم
چشم سوم به شما این امکان را میدهد که فراتر از آنچه که در لحظه وجود دارد را ببینید و به نوعی به شما توانایی شهود، وضوح و آیندهنگری میدهد. زمانی که این مرکز انرژی به طور کامل فعال شود و انرژی در آن جریان داشته باشد، هر دو نیمکره چپ (منطقی و عقلانی) و راست (خلاق و معنوی) مغز تحریک میشود و به صورت متعادل کار میکنند.
حتی اگر هدف شما از فعال شدن چشم سوم تبدیل شدن به یک روشنبین معنوی نیست، شما از این طریق میتوانید ارتباط بهتری با شهود و ناخودآگاه خود داشته باشید. از طرفی زمانی که چشم سوم شما به اصطلاح بسته یا مسدود باشد، شما به راحتی نمیتوانید به شهودتان اعتماد کنید و دچار مه مغزی میشوید و برای پردازش اطلاعات و تمرکز مشکل خواهید داشت. این اتفاقات ممکن است احساس ناخوشایندی را در شما ایجاد کند که قربانی اتفاقات زندگی هستید و خودتان هیچ نقشی در آنها ندارید.
برخی فکر میکنند برای فعال سازی چشم سوم، لازم است که پیش از آن روی پنج چاکرای اول کار کنند و برای شروع باید از چاکرای اول (ریشه) شروع کنند. اما اینطور نیست! البته کار کردن روی سایر آنها و پاکسازی و متعادل کردن چاکراها قطعا در زندگی ما تاثیر شگفت انگیزی خواهد داشت و به شکل غیر مستقیم به چشم سوم هم کمک خواهد کرد. اما این یک پیش نیاز برای کارکردن روی چشم سوم نیست. نکته مهم این است که برای کارکردن روی چشم سوم و نتیجه گرفتن باید صبر داشت و به شکل درست، قدم به قدم پیش رفت. در واقع، باز کردن زود هنگام چشم سوم به شکل نادرست میتواند منجر به یک بحران روحی شود.
آیا چشم سوم من بسته است؟
خیر! در واقع اصطلاح بسته بودن چشم سوم غلط است. به شکل اصولی چاکرای آجنا نمیتواند بسته باشد. چرا که هر چاکرا روی بخشهای مختلفی از بدن تاثیر میگذارد. برای مثال چشم سوم از نظر فیزیکی انرژی لازم برای چشمها، صورت، گوشها، بخشهایی از مغز و غده هیپوفیز را تامین میکند. در نتیجه بسته بودن چاکرا یعنی از کار افتادن تمام این بخشها که عملا غیر ممکن است. بنابراین بسته بودن چاکرا یا بسته بودن چشم سوم یک غلط مصطلح است و درستتر است که بگوییم بخشهایی از توانایی چاکراها یا بخشهای درونی چاکرا غیر فعال هستند.
در نتیجه چشم سوم هیچ کس نمیتواند بسته باشد و چشم سوم همه باز است، فقط تواناییها و بخشهای درونی چشم سوم در اکثر افراد غیر فعال است که میتواند با تمرین و طی کردن مسیر درست به مرور زمان فعال شود.
باز کردن چشم سوم
همانطور که گفتیم چشم سوم اصلا بسته نیست که بخواهد باز شود! و درستتر است به جای بازکردن چشم سوم، فعال کردن چشم سوم بگوییم.
بازکردن یا فعال کردن چشم سوم شامل یک مسیر معنویست، یعنی بر خلاف تصور افراد این بازکردن صرفا با تمرین و تکنیک انجام نمیشود یا نمیتواند کسی چشم سوم شخصی را برایش باز کند. بلکه خود شخص باید آن مسیر را به شکل درست طی کند. خواه یا ناخواه مسیر باز کردن چشم سوم یک مسیر معنوی است یعنی برای کارکردن روی آجنا باید روی درک، آگاهی، مفاهیم و نگرش های معنوی خود کارکنید. عملا تا زمانی که بعد معنوی شما پیشرفت نکند نتیجه زیاد و ماندگاری از تمرینات چشم سوم نخواهید گرفت.
چگونه چشم سوم خود را فعال کنیم؟
راهها و روشهای مختلفی برای ایجاد تعادل و فعال کردن چاکرا آجنا وجود دارد. اما برخی از سنتها و مکاتب معتقدند که پیش از فعال شدن این چاکرا باید سایر چاکراها باز و فعال شوند و در غیر اینصورت فعال شدن چاکرا چشم سوم منجر به بیثباتی میشود. همانطور که قبلتر توضیح دادیم الزاما نیاز نیست قبل از کارکردن روی چشم سوم روی چاکراهای دیگر کارکنید؛ اما اگر کار کنید به چشم سوم هم کمک میکند. فعال بودن سایر چاکراها زمینه پذیرش و مدیریت بینش و آگاهی بالاتر را فراهم میکند.
اگر بخواهیم نگاهی جزئیتر و حرفهایتر داشته باشیم، درواقع مسیر فعال شدن چشم سوم یک مسیر معنوی و درونی است و عملا در حین فعالسازی درست چشم سوم و کارکردن روی رشد معنوی چاکراهای دیگر هم تاثیر میگذارند. در درازمدت برای فعالسازی کامل چشم سوم از دو چاکرای مهم و موثر دیگر که شامل چاکرای جنسی و چاکرای قلب میشود، غافل نشوید.
اگر آماده باز کردن یا فعال کردن چاکرای چشم سوم خود هستید، میتوانید از روشهای پیشنهادی زیر استفاده کنید:
1. دروننگر باشید
تمرینات چشم سوم نوعی سفر در جستجوی روح و سطوح عمیق درونی و معنوی است و به همین دلیل لازم است که دروننگر باشیم. دروننگر بودن به معنی واقعی و صادق بودن با خود (افکارتان، احساساتتان و …) است. وقتی احساسات، افکار، احوال و … خود را بشناسید، راحتتر از کنار آنها عبور میکنید.
یعنی نهایتا باید با آگاهی و حضور کامل متوجه افکار و احساسات ناخودآگاه خود شوید، تغییر افکار و خلق خود را نظاره کنید، ببینید که احساسات چطور روی شما تاثیر میگذارند چطور ظاهر میشوند و چطور تغییر میکنند یا از بین میروند. به شکل کلی با صداقت کامل با خود باشید و هرآنچه هست و هر آنچه هستید را ببینید و بپذیرید. هر فکر بد یا زشت، هر تصور نادرست، هر رفتار غلط، هر فکر خوب، هر رفتار درست و… همه و همه جزئی از شما هستند. بدون اینکه سعی کنید پیش خودتان، خودتان را خوب نشان بدهید یا بدون اینکه خودتان را قضاوت یا سرزنش کنید فقط همان که هستید را ببینید.
یکی از راههای دیگر برای این کار، نوشتن اتفاقات روزمره است. وقتی شما روزمرهتان را مینویسید، یک جریان از آگاهی شروع میشود و به خودتان اجازه نمیدهید درباره آنچه مینویسید قضاوتی داشته باشید. در واقع از این طریق شما آنچه که با شما میگذرد را به وضوح پیدا و درک میکنید. فقط حتما منظم و منسجم بنویسید و آنچه که نوشتید را بعدا بخوانید.
2. به رویاهای خود توجه کنید
خوابها یا رویاها از دید معنوی بخش مهمی از زندگی ما هستند و باید به شکل درست به آنها بپردازیم و اهمیت بدهیم. توجه به رویاها برای فعال کردن چشم سوم هم کمک کننده است. ما هر شب خواب میبینیم اما خیلی از اوقات خوابهای خود را به یاد نمیآوریم. معمولا خوابهایی را به یاد میاوریم که در نزدیکی صبح دیدهایم. برای شروع باید روی حافظه بلند مدت خود کارکنیم و به شکل تخصصیتر روی کارکردها و بخشی از حافظه بلند مدت کار کنیم که به یادآوری خوابها کمک میکنند. اصطلاحا به آن بخش حافظه رویا میگوییم. قدم اول برای تقویت حافظه رویا، نوشتن خوابها است. یعنی هر روز به محض بیدار شدن هر خوابی را به یاد میآوریم، مینویسیم. به مرور یاد میگیرید که هر روز صبح با به صدا در آمدن زنگ ساعت نباید رویاها را فراموش کرد، بلکه باید آنها را یادداشت کرد و به خاطر سپرد.
3. مراقبههایتان را بر روی چشم سوم متمرکز کنید
اگر به دنبال باز کردن چشم سوم خود و کم کردن مه مغزی هستید، مدیتیشن میتواند تا حدودی به این امر کمک کند. در مراقبه توجه خود را روی نقطه بین ابروها یا همان آجنا متمرکز و به مشاهده تصاویر یا افکاری که بهوجود میآیند، کنید. زمانی که روی آجنا تمرکز کنید، تصاویر، دریافت ها و تجربیات خاصی ممکن است اتفاق بیافتد.
چشم سوم میتواند یک نقطه کانونی در طول مدیتیشن شما باشد. برای تمرکز روی آن، چشم خود را با چشمان باز یا بسته به سمت مرکز ابرو بچرخانید. البته توجه داشته باشید که انجام طولانی مدت و بدون آمادگی این تمرین میتواند مشکل ساز شود. همچنین در حالی که مانترا “اٌم” (اوم) را در ذهن یا با صدای بلند تکرار میکنید، روی مرکز پیشانی تمرکز کنید. در اینگونه تمرینات و مدیتیشن ها غده صنوبری نیز از طریق ارتعاش تحریک و فعال میشود.
4. تکنیکهای تنفس کومباکا را تمرین کنید
تکنیکهای تنفسی یک راه بسیار عالی برای تمرینات روزانه است و در فعال کردن چشم سوم بسیار مفید و حائز اهمیت است. زیرا از این طریق ذهن شما آرام و متمرکز و وضوح و شناخت درونی حاصل میشود. تکنیکهای مختلفی از جمله تنفس بوهولوتروپیک و هولوتروپیک برای این هدف وجود دارد.
نادی شودانا یکی از این تکنیکها است که شما از طریق سوراخ چپ بینی نفس عمیق میکشید، در حالی که سوراخ راست بینی خود را با انگشت شست راست بسته نگه داشتهاید. در این تکنیک با هر تنفس تجسم کنید که چشم سوم خود را شارژ میکنید و اگر انرژی از طریق چاکراهای دیگر جریان دارد، میتوانید آن را به چشم سوم خود برسانید.
یکی دیگر از تکنیکهای تنفسی که چاکرای آجنا را تحریک میکند، تنفس کومباکا است. برای تمرین تنفس کومباکا، عمل تنفس به نسبت 1-1-2 انجام میشود. برای مثال، میتوانید پنج ثانیه نفس بکشید، پنج ثانیه نگه دارید و 10 ثانیه بازدم کنید.
5. آواز خواندن را به مدیتیشن اضافه کنید
آواز و مانترا در حین مدیتیشن روی استخوان ناحیه بینی و پشت آن تاثیر میگذارد و از طریق آن غده صنوبری تحریک میشود. و همینطور باعث به وجود آمدن و پرورش احساس قدردانی نیز میشود.
در واقع ارتعاشات صوتی میتوانند جمجمه و مغز را تحریک کنند و تاثیر اصلی مانتراها یا همان ذکرها بخاطر ارتعاش صوتیست که ایجاد میکنند.
ارتعاشهای صوتی میتوانند روی جسم فیزیکی، مغز، غدد، سیستم انرژی، چاکراها، احساسات و… اثر بگذارند. در واقع ارتعاشها در سطوح مختلف جسمی، احساسی و ذهنی اثر میگذارند.
6. از حرکات و حالتهای دستها استفاده کنید
استفاده از مودراها که به نوعی نمایش فیزیکی مانتراست بسیار توصیه میشود. مودراها درواقع حالتهای بدنی هستند که باعث تاثیر گذاری و ایجاد تغییر روی سیستم انرژی میشوند. به بیانی دیگر به هر تغییر فیزیکی که تاثیر آن روی بعد احساسی و ذهنی و انرژی نمایان شود، مودرا گفته میشود. مودراها میتوانند با بخشهای مختلف بدن انجام شوند. مثلا با حرکت دادن چشمها یا با چانه یا لبها و بسیاری موارد دیگر. اما بیشتر مودراهای مرسوم به وسیله انگشتان دستها انجام میشوند، به همین علت برخی به اشتباه مودرا را حالت انگشتان میدانند.
ینانا مودرا (اتصال انگشت اشاره و شست و تشکیل یک دایره)، یکی از این مودراها میباشد. این مودرا برای فعال کردن چشم سوم بسیار مفید است و به شما حس بینش و وضوح میدهد و از طریق انگشت اشاره و شست انرژی را در جریان میاندازید.
و از طرفی به شما کمک میکند تا روی تعادل تمرکز کنید. زیرا هنگامی که انگشتانتان شروع به جدا شدن میکنند، متوجه میشوید که در حال انحراف از حالت مراقبه هستید.
7. حرکات شهودی را تمرین کنید
یکی از راههایی که چشم سوم را متعادل میکند، حرکات فیزیکی بدن (حرکات شهودی) است. منظور از حرکات شهودی این است که یاد بگیریم در لحظه و بدون قضاوت به آنچه که بدنمان نیاز دارد گوش دهیم و سپس پاسخ دهیم.
یکی از راههای تبحر در این حوزه، کنجکاوی در مورد نیازهای بدن است. زمانی که شما کنجکاوی و دلسوزی کافی برای خود داشته باشید، به راحتی از انسدادها و گرفتگیها، نامتعادلیها و دردها میگذرید و آنها را درمان میکنید.
از بهترین تمرین ها برای حرکات شهودی بدن رقصیدن بدون فکر و بدون انقباض است. یعنی بدن خود را رها کنید و اجازه بدهید حرکات از اعماق وجودتان جاری شود. همچنین ایدههایی مثل سماع و مدیتیشن داینامیک نیز میتوانند کمک کنند.
8. تمرینات کندالینی یوگا انجام دهید
تمرینات یوگای کندالینی برای باز کردن چشم سوم بسیار مفید و فوقالعاده هستند چرا که برخلاف سایر تمرینات یوگا مانند هاتا یوگا و وینیاسا یوگا که تاکید زیادی بر جسم دارند، تمرینی معنوی میباشد. این تمرینات زمانی موثرتر هستند که روی کریاهای خاصی تمرکزکنید. (بهتر است روی غدد هیپوفیر و پینهآل تمرکز کنید). کریا به معنای پاکسازی است و بخش مهمی از یوگا شامل کریا یوگا یا تکنیکهای پاکسازی میشود که میتوانند بصورت پاکسازی فیزیکی، انرژیتیکی، احساسی و یا ذهنی باشند.
کندالینی یوگا با هدف افزایش قدرت، انرژی، خودآگاهی و هوشیاری در بدن شما، حرکت، مدیتیشن، آواز خواندن و نفس کشیدن را ترکیب میکند. و این به معنای باز کردن چاکراهای شماست؛ که اجازه میدهد انرژی به راحتی در بدن شما حرکت کند. از دیگر فواید پاکسازی و بیداری کندالینی میتوان به کاهش اضطراب و استرس، کند کردن روند افزایش سن و تقویت ارتباطات معنوی اشاره کرد.
به شکل دقیقتر یوگا سبکهای متفاوت و مختلفی دارد که هرکدام از این سبکها تاکیدشان روی بخش خاصی است. بصورت کلی یوگا به هر روش یا راهی گفته میشود که به آزاد کردن انرژی کندالینی کمک کند. در کندالینی یوگا به شکل خیلی مستقیمتر و دقیقتری روی کندالینی کار میشود.
در سیستم کندالینی ما دو انرژی داریم، کندالینی شاکتی و شیوا که کندالینی شاکتی مسیری از پایین به بالای بدن طی میکند و کندالینی شیوا مسیری از بالای بدن به سمت پایین دارد. به شکل اصولی زمانی که دو انرژی “شیوا” و “شاکتی” در چاکرای آجنا یا چشم سوم به هم برسند تجربیات عمیق معنوی و روشن بیینی اتفاق میافتد.
9. تمرینات دیگر یوگای خود را رها نکنید و ادامه دهید
اگر تمرینات کندالینی برای شما مناسب نبود، تمرینات استاندارد یوگا وینیاسا و آسانا ها نیز میتواند به شما کمک کند تا چشم سوم خود را باز کنید. یکی از این حالتها برای فعال کردن چشم سوم “حالت بچه” است. در این حالت شما پیشانی خود را به زمین فشار میدهید و باید دو تا پنج دقیقه در همان حالت بمانید. توجه و تمرکز خود را به چاکرا چشم سوم بیاورید و نفس عمیق بکشید و همزمان آنچه که میخواهید را تصور و تجسم کنید.
یکی دیگر از حالتهای فوق العاده، خم شدن به جلو (حالت کبوتر) است: وقتی سر خود را به سمت عقب میاندازید، خون و اکسیژن به مغز شما میرسد و چاکرای جشم سوم انرژی تازهای برای هم ترازی بهدست میآورد. حالتهایی نظیر “خم به جلو ” به صورت نشسته و برای موقعیت ایستاده، حالت عقاب نیز موثر هستند.
حالت بچه در یوگا:
در این حالت، روی دو زانو مینشینید و زانوهای خود را کمی از هم فاصله میدهید، انگشتان پا را به هم نزدیک میکنید. به سمت جلو خم شده و شکم را بین دو پا و پیشانی را روی زمین قرار میدهید. دستها در کنار بدن روی زمین قرار میگیرد.
حالت کبوتر:
برای انجام این حالت، یک زانو را روی زمین بگذارید و به جلو بیاورید. پای دیگر را مستقیماً به عقب بکشید و سپس، روی زانوی جلویی خود خم شوید تا زمانی که پیشانی شما به زمین نزدیک شود.. اگر پیشانیتان به زمین نمیرسد، با یک بالشت تکیهگاه درست کنید.
حالت خم و به جلو نشسته:
پاهای خود را مستقیم و مقابل خود دراز کنید و به سمت جلو خم شوید. اگر پیشانی شما به پاهایتان نمیرسد، میتوانید یک بالشت روی پاهایتان بگذارید.
حالت ایستاده (عقاب):
برای انجام این حرکت، روی یک پا میایستید و تعادل خود را حفظ میکنید. پای دیگر را به دور آن میپیچید و در حالت نیمه نشسته قرار میگیرد. بازوها را روی هم و کف دستها را کنار هم قرار میدهید. سپس با خم شدن به سمت جلو، انگشت شست خود را به سمت چشم سوم بیاورید.
در حالت عقاب شما میتوانید بازوها را در حالتهای دیگری همچون حالت جنگجو III، جنگجوی فروتن و حالت سر گاو که به شما امکان برقراری تماس با چشم سوم را میدهد، قرار دهید.
10. رژیم غذایی مغذی داشته باشید
باز کردن چشم سوم با خوردن غذاهای ناسالم مغایرت دارد و میتواند به یک چالش بزرگ برای شما تبدیل شود، زیرا تغذیه مناسب باعث فعال و سلامت شدن چاکراها میشود. در واقع انتخابهای غذایی و داشتن برنامه غذایی مناسب مستقیم بر سیستم انرژی شما اثر میگذارد. اضافه کردن مجموعهای از غذاهای بنفش رنگ به تغذیه روزانه مانند: شاهتوت، زغالاخته، انگور، بادمجان، کلم بنفش، سیبزمینی شیرین بنفش باعث تقویت و تعادل چشم سوم میشود.
موادی مانند کلرلا، اسپیرولینا، جلبک سبزآبی، سرکه سیب خام، مواد حاوی کلروفیل (سبزیجات سبز رنگ)، گشنیز، کاکائو خام، سیر، لیمو، هندوانه، بادیان ستارهای، عسل، روغن نارگیل، جینسینگ، شاهدانه، گوجی بری و مواد حاوی ویتامین D3 میتوانند به سمزدایی غده صنوبری کمک کنند.
11. از روغنهای مفید و ضروری استفاده کنید
روغنهای ضروری بدن از جمله برگاموت، ترنج، خسخس، نعناع هندی و … ، “باز کردن غده صنوبری و آگاهیهای معنوی” را تسهیل میکنند. علاوه بر روغنها، گیاهانی نظیر اسطوخودوس، چوب صندل، کندر و کاج میتوانند به آرامی غده صنوبری را تحریک کنند. میتوانید از این گیاهان به صورت مستقیم یا عود و یا روغن غلیظ استفاده کنید.
با کمک مراحل زیر میتوانید ترکیبی از اسانسهای یاس، لیمو و چوب صندل را برای چاکرای چشم سوم خود آماده کنید. تکرار مانترا “اٌم” هنگام استفاده این ترکیب، میتواند تاثیر آن را بیشتر کند:
- یک یا چند مورد از اسانسهای بالا را با روغن حامل ترکیب کنید. ( اسانسها با غلظت بالا برای استفاده در آروماتراپی هستند و بهتر است آنها را با روغن حامل ترکیب کنید. و سپس روی پوست خود استفاده کنید. میتوانید از روغن سیاه دانه، رز یا نارگیل به عنوان حامل استفاده کنید)
- به ازای هر 6 قطره اسانس، 1 قاشق چایخوری روغن حامل استفاده کنید.
- مخلوط حاصل را مستقیماً روی چاکرای چشم سوم خود بمالید.
12. با کریستال مدیتیشن کنید
به عقیده بسیاری، کریستالها دارای انرژی شفابخش هستند و میتوانند برای باز کردن چشم سوم مفید باشند. شما میتوانید از کریستال و سنگهای قیمیتی در طیف رنگی بنفش، نیلی و آبی (مانند: آمیتیست، یاقوت کبود، تورمالین بنفش، رودونیت، سودالیت) هنگامی که در یک موقعیت آرام دراز کشیدهاید و روی تنفستان تمرکز کردید، استفاده کنید. به این صورت که کریستال یا سنگ قیمتی را بین دو ابروی خود قرار دهید یا از یک شبکه کریستالی استفاده کنید. سنگهایی با این طیف رنگی برای فعال کردن، تعادل، تراز و پرورش چشم سوم بسیار مفید و موثر هستند و میتوانید از آنها در کنار روغنهای گیاهی استفاده کنید.
کریستالها مانند یک باتری عمل میکنند و میتوانند انرژی را در خود ذخیره کنند. همچنین قابلیت هدایت انرژی را دارند و میتوانند برنامهریزی شوند.
13. ضربه زدن را امتحان کنید (EFT)
تپ درمانی (تپینگ یا ضربه زدن) یا تکنیک رهایی احساسی (EFT) یکی از روشهای موثر برای حل مشکلات عاطفی و روانی است. که همچنین میتواند برای بیماریهای جسمی و استرس و اضطراب موثر باشد. این تکنیک برای باز کردن چشم سوم نیز بسیار کارا و مفید میباشد.
ایافتی تکنیکی ساده است که در آن همزمان جملات تاکیدی را تکرار میکنیم و با نوک انگشتان روی نقاط خاصی ضربه میزنیم. به وسیله ضربه زدن روی نقاط طب سوزنی و گفتن جملات تاکیدی کمک میکنیم تا انرژیهای گیر افتاده آزاد شود و مشکلاتی که در اثر گرفتگی مسیرهای انرژی پیش آمده، برطرف شوند.
14. از صداهای شفابخش استفاده کنید
صداها علاوه بر قدرت شفابخش میتوانند برای باز کردن چشم سوم عالی باشند. استفاده از کمکهای شفابخش صدا یا تقویتکننده در مدیتیشن، شما را به “حالت تتا” میرساند و این یک راه عالی برای باز کردن چشم سوم است.
در سیستم چینی پنج صوت داریم که مربوط به پنج قسمت اصلی بدن هستند شامل: کبد و کیسه صفرا/ ریه و روده بزرگ/ قلب و روده کوچک/ معده و طحال/ کلیه و مثانه. استفاده از این پنج صوت به پاکسازی و سلامت ارگانهای داخلی بدن کمک میکند. و در کل برای فعال شدن چشم سوم هم مفید هستند.
مانتراها و صوتها را هم میتوان در درسته صداهای شفابخش دانست. میتوانید از مانتراهایی که روی چشم سوم اثر میگذارند استفاده کنید. برای مثال: اوم یا مانترا M در چیکونگ.
15. با معلمان ریکی و انرژی درمانگران کار کنید
هر چه برای درمان و متعادل کردن انرژی خود بیشتر تلاش و فعالیت کنید، باز کردن چشم سوم آسانتر میشود. بنابراین کار با درمانگران، دریافت ریکی، انرژی درمانی و ارتباطات معنوی، در این هدف به شما کمک میکنند.
درواقع فعال شدن چشم سوم نیازمند یک سیستم انرژی تمیز و متعادل است. و کمک گرفتن از روشهای انرژی درمانی به پاکسازی سیستم انرژی و افزایش کیفیت انرژی کمک شایانی میکند.
16. به خورشید نگاه کنید
نگاه کردن و خیره شدن به خورشید نوعی مراقبه است که معمولا در طلوع و غروب انجام میشود. این مراقبه ارتباطات معنوی را بهبود، شهود و سطح انرژی را افزایش میدهد. البته توجه داشته باشید که انجام نادرست و غیر اصولی تمرینات خورشیدنگری ممکن است به چشمها آسیب جدی بزند. بنابراین پیشنهاد نمیکنیم چنین تمریناتی را بدون راهنما انجام دهید.
17. در وضعیت پادما سانا قرار بگیرید
نشستن در وضعیتهایی همچون “پادما سانا” ذهن را آرام و به آن کمک میکند تا با طبیعت هماهنگ شود. زمانی که ذهن آرام میشود، عملکرد مغز بهبود مییابد و در ادامه امواج آلفا شروع به انتشار میکنند. و به همین دلیل تمرکز و آگاهی بیشتری را در کارها تجربه میکنیم؛ و این آگاهی مداوم، چشم سوم را فعال میکند.
افرادی که باز شدن چاکرا آجنا را تجربه میکنند، در نحوه تنفس خود تغییری را احساس خواهند کرد. چرا که به طور معمول تنفس ما به صورت تصادفی و از سوراخ چپ یا راست بینی جاری میشود ولی افرادی که چشم سومشان فعال است، تنفس عمیق و متمرکز دارند.
اگر شما تمرینات را به طور منظم انجام دهید، به تدریج شاهد باز شدن آجنا و متمرکز شدن تنفس خود خواهید شد.
18. تمرین “نادی شودان پرانایاما“ را انجام دهید
همان تمرین “پینگالا و ایدا” است. دو کانال مهم انرژی در بدن پینگالا و ایدا هستند. “پینگالا” در بینی سمت راست و “آیدا” در بینی سمت چپ باز میشوند و از طریق سوراخ های بینی میتوان روی این دو کانال تاثیر گذاشت. در این تمرین با یک انگشت سوراخ راست بینی را گرفته و از سوراخ چپ بینی دم میگریم، سپس حبس هوا و باز دم از سوراخ بینی سمت راست انجام میشود. در ادامه همانطور که سوراخ بینی سمت چپ را با انگشت گرفتهایم از سمت راست دم میگیریم و حبس هوا انجام میدهیم. سپس بازدم از سوراخ چپ بینی انجام میشود. و به همین ترتیب این تمرین ادامه پیدا میکند. برای شروع کافی است ۱۰ تنفس این تمرین را انجام دهید و بعدها میتوانید تعداد دفعات آن را افزایش دهید.
باز کردن چشم سوم چقدر طول میکشد؟
هیچ قانون خاصی در مورد اینکه چقدر طول میکشد تا چشم سوم شما باز شود، وجود ندارد. برخی افراد بر این باورند که ممکن است چند روز، یک هفته، یک ماه یا حتی خیلی بیشتر طول بکشد. برخی دیگر میگویند ممکن است سالها یا حتی یک عمر این تمرین به طول بیانجامد.
در واقع برای باز کردن چشم سوم شما باید روزانه تمرینات مربوطه را انجام دهید. سعی کنید روزانه حداقل 10 تا 20 دقیقه وقت بگذارید. و برای این هدف میتوانید از مدیتیشن، مانترا، دعا، رقص، یوگا، دوره آموزههای محرمانه چشم سوم و همینطور استفاده از اسانس گلها و روغنهای گیاهی فعال کنید. نکته مهم در انجام این تمرینات پرهیز از عجله است. به جای اینکه به مدت زمان فکر کنید، روی تمرینات تمرکز کنید و از انجام آنها لذت ببرید.
کلام آخر
برای باز کردن چشم سوم مهم نیست که از چه روشی استفاده میکنید، تنها لازم است در طول این مسیر صبوری پیشه کنید، چرا که این یک فرآیند زمانبر است و شما نمیتوانید تنها با یک بار تمرین به آن برسید ولی برای شروع میتوانید از آموزش 70 دقیقهای چشم سوم استفاده کنید. در خاطر داشته باشید که چشم سوم و پذیرش مفهوم آن یک انتخاب است و افرادی که آن را میپذیرند، ارتباطی بین آن با تعادل و تمرکز در کارها، زندگی و تمرینات سالم و شاد میدانند. در مقابل افرادی که با مکاتب و این تمرینات آشنایی ندارند، ممکن است تمامی این موارد را به دور از هیچگونه ارتباط تجربیای با چشم سوم بدانند.
سلام استاد تشکر بی نهایت از اموزش های خوبتون و رایگان هایی که در اختیار ما می گذارید تا در مسیر معنویت پیشرفت بهتری کنیم.
شما راجب خودتون و قدرت های متافیزیکی که دارین خیلی کم صحبت کردین. برای اینکه احساس ارتباط نزدیکی با شما داشته باشیم خیلی دوست دارم بدونم شما هم قدرت تله کنیزی ، تله پاتی هاله بینی و برنفکنی رو دارین؟ برای انگیزه بیشتر مون اونها رو به ما نشون بدین یا راجب قدرت هاتون صحبت کنین لطفا
سلام دلیلی برای شو آف یا ابراز چیزی وجود ندارد.
اگر علاقه مندید آموزش ها را دنبال کنید خودتان به توانایی های خاصی دست پیدا خواهید کرد.
برای رشد معنوی نیازی به انگیزه نیست.
موفق باشید